Jak stwierdzić, czy masz zespół szarlatana

Większość z nas doświadczyła strachu, że nasze sukcesy są wynikiem grypy, szczęścia lub innych ludzi, a nie naszej ciężkiej pracy lub umiejętności. Nie jest to problem, jeśli jest to tylko niewielkie, chwilowe obniżenie poziomu pewności siebie, ale jeśli jest to częste, długotrwałe lub przytłaczające, może to być to, co czasami jest nazywane "Zespołem Impostora". Wspomniano o tym krótko w poprzednich wpisach na blogu, ale pomyślałem, że warto przyjrzeć się temu teraz nieco bardziej szczegółowo.

Warto zwrócić uwagę, że (mimo nazwy) Syndrom Impostora nie jest w ogóle rozpoznawalnym zespołem medycznym czy psychologicznym, po prostu wygodną nazwą dla uznanego wzorca myślenia. Może być on jednak związany z depresją i lękiem lub niską samooceną, które są problemami zdrowia psychicznego.

Okazało się, że wiele rzeczy przyczynia się do rozwoju syndromu szarlatana; rodzice nadmiernie wymagający lub nadmiernie chronieni, skłonności do perfekcjonizmu, pochodzenie społeczne oraz postawy ("mikroagresje") tych, którzy nas otaczają (np. kobiety, kobiety koloru skóry i społeczność LGBTQ są szczególnie zagrożone. Uważa się, że kwestie takie jak uprzedzenia i rasizm odgrywają pewną rolę w wyjaśnianiu tego ostatniego punktu - zobacz ten link).

Ktoś z Syndromem Impostora będzie, bez względu na to, jakie są oczywiste dowody na jego talent i wysiłek, przekonany, że udało mu się to tylko dzięki szczęściu lub w jakiś sposób oszukując innych ludzi, i nie zasługuje na swój sukces.

Co to jest syndrom szarlatana?
Syndrom Impostora został po raz pierwszy opisany przez Drs Clance i Imes w 1978 roku. Uważano, że dotyczy on przede wszystkim kobiet osiągających wysokie wyniki w nauce i jest związany z walką z negatywnymi stereotypami dotyczącymi płci. Obecnie wiemy, że dotyka on ludzi ze wszystkich grup demograficznych, przy czym aż 85% wszystkich ankietowanych osób w pewnym momencie doświadczyło tych obaw. Kilka sławnych osobistości, w tym Michelle Obama, Neil Armstrong, Neil Gaiman i Maya Angelou, przedstawiło swoje własne doświadczenia związane z syndromem szarlatana.

Osoby cierpiące na syndrom szarlatana często trzymają się nierealistycznych standardów, czując, że powinny wiedzieć wszystko na swój temat, aby zostać uznane za naprawdę kompetentne, a jednocześnie nie stosować tych samych standardów wobec innych. Obawiają się być "odkryci" jako niewykwalifikowani i walczą o przyjęcie komplementów. Istnieje pięć głównych rodzajów syndromu szarlatana:

Perfekcjonista; skup się na unikaniu błędów. Perfekcjonista ignoruje wysiłek, jaki włożył w coś i skupia się na małych błędach, nawet jeśli nie przeszkodziły one w osiągnięciu sukcesu, lub uważa, że nieosiągnięcie nierealistycznie wysokiego celu oznacza, że cokolwiek osiągnęli jest bezwartościowe.

Ekspert, skoncentruj się na tym, by wiedzieć wszystko. Ekspert stara się zdobyć jak najwięcej wiedzy i jak najwięcej umiejętności "na wszelki wypadek", a nie uczyć się, gdy pojawia się jakieś zadanie.

Solista. Skup się na robieniu wszystkiego samemu. Solistka czuje, że prośba o jakąkolwiek pomoc w ogóle pokazuje, że nie nadaje się do tego zadania.

Naturalny Geniusz; skup się na szybkiej nauce i naprawieniu jej za pierwszym razem. Naturalny Genius uważa, że konieczność pracy nad czymś oznacza, że nie może być w tym dobry i nie będzie próbował nowych rzeczy. Ten typ jest często spotykany u dorosłych, którzy byli utalentowani jako dzieci.

Super Student; skup się na wykonywaniu jak największej ilości zadań na raz. Super Student bierze na siebie więcej pracy niż jest w stanie obsłużyć i spędza na niej więcej czasu niż ktokolwiek inny, tracąc cenny czas na odpoczynek i rekreację oraz ograniczając swoje zdolności do wykonywania każdego zadania do maksymalnego poziomu.

Co można zrobić, jeśli ma się syndrom szarlatana?

• Możesz zacząć od szukania w innym miejscu na tym blogu wskazówek, które poprawią Twoją pewność siebie.  
• Świętuj swoje osiągnięcia, zamiast martwić się o drobne niedoskonałości. Nie ma absolutnie nic złego w dążeniu do doskonałości, ale zaakceptuj fakt, że doskonałość jest rzadko wymagana lub możliwa.
• Spróbuj zastosować do siebie standardy, które stosujesz do innych, a nie te, które są niemożliwe do osiągnięcia.
• Rzuć wyzwanie negatywnym myślom, znów są sposoby, aby to zrobić na tym blogu
• Zwróć uwagę na słowa takie jak "muszę" i "powinienem" w swoim myśleniu. Wskazują one na zasady, które ustalasz dla siebie, a których przestrzeganie może być nierozsądne lub niemożliwe. Spróbuj je przeformułować, na przykład "muszę wszystko naprawić" staje się "miło by było wszystko naprawić" lub "postaram się wszystko naprawić".
• Naucz się postrzegać "niepowodzenia" jako informację zwrotną, która pomoże Ci lepiej radzić sobie następnym razem.
• Rozważ skontaktowanie się ze mną w sprawie pomocy, jeśli to nie poprawi sytuacji. Możemy przyjrzeć się sposobom bardziej pozytywnego myślenia o sobie i twoich osiągnięciach i być może dowiedzieć się, skąd biorą się te wątpliwości, i zająć się nimi.